Wiara towarzyszyła ludziom przez stulecia, była ostoją w trudnych chwilach, dlatego od niepamiętnych czasów wznoszono budowle na chwałę bożą. Wielokrotnie przekształcane, ozdabiane w duchu epoki, poddawane przeróbkom służyły ludziom przez wieki, czasem wykorzystywane jako ośrodki nauki i kultury, czasem jako warowne twierdze w czasie wojen, ale najczęściej jako miejsca wyciszenia i modlitwy. Wynikało to z pełnego zaufania i oddania Bogu. Świętych uważano za osoby bliskie. Nie było niczym osobliwym, gdy figurę św. Izydora Oracza chłopi wystawiali na deszcz według zasady: nie zadbał o pogodę w żniwa, niech moknie. Dzięki trwałym świadectwom historii, jakimi są budowle sakralne, można zrozumieć, co w danych czasach było dla ludzi najważniejsze, jakie były ich potrzeby i status materialny. Każda epoka wywarła piętno na sztuce budowlanej, dzięki czemu nawet po wielu wiekach można badać styl życia, porównywać zdobycze nauki i techniki, a także analizować lokalne różnice w kształtowaniu się myśli architektonicznej.

W ciągu trzech stuleci w samej tylko Francji zbudowano 80 katedr, 500 wielkich kościołów i tysiące świątyń parafialnych. W chrześcijańskich krajach Zachodu jeden kościół przypadał średnio na dwustu mieszkańców. Bywało, że sacrum przenikało się z profanum. Kościół był nie tylko miejscem modlitw, ale także publicznych spotkań, omawiania sojuszy wojskowych, prowadzenia handlu lub odbywania sejmików szlacheckich.